فرش کاشان

در این مقاله می خواهیم درباره فرش کاشان و پیشینه تولید فرش در این خطه گرم و خشک توضیحاتی را ارائه دهیم که شما می توانید در ادامه آن را مطالعه و مشاهده کنید .
کاشان از شهر های فلات مرکزی ایران محسوب می شود که با مرکز استان ( اصفهان ) حدود 200 کیلومتر و با پایتخت حدود 250 کیلومتر فاصله دراد . کاشان به علت سطح ارتفاع کمی که نسبت به دریا دارد تابستانی گرم و خشک دارد و در فصول مختلف بارندگی نیز اندک است . این آب و هوا باعث شده است تا در زندگی مردم کاشان نیز تغییرات و تاثیرالتی بگذار که نمونه آن وجود تعداد زیاد قنات ، خانه های تاریخی دارای بدگیر ، معماری دارای حوض و سیستم های سنتی خنک کننده می باشد . با مطالعه تاریخ کاشان می توانیم دریابیم که این خطه از زمان های دور وجود داشته است و می توان گفت که به علت مکشوفه های تپه سیلک این شهر را دارای تمدن هفت هزار ساله دانسته اند . طبق مطالعات انجام شده کاشان در قدیم الایام مهد تولید پارچه بوده است .
کاشان هم چنین توسط شاه های مختلف و خلفای گوناگون مورد تمجید و اهمیت بوده است . به طوری که در صدر اسلام  خلفای عباسی برای جلوگیری از قیام در این منطقه بر علیه خلفای جور ، سربازان و ارتش هایی را برای سرکوب مردم میفرستادند . هم چنین کاشان به علت کشاورزی شاداب و بهره ور اهمیت داشته است . اما بغیر از دوران خلفای اسلامی ، شاهان صفوی نیز شهر کاشان را مورد توجه قرار میدادند . برای مثلا شاه عباس صفوی در کاشان آرام گرفت و قبلن دستور ساخت بنای اولیه باغ فین کاشان را به مرحوم شیخ بهایی داده بود . درباره فرش کاشان باید گفت که در عصر صفوی در کاشان فرش ها و قالی هایی تولید می شد که به خاطر زیبایی افسانه وار امروزه موجب شکوه و زیبایی موزه های مختلف شده است .در نوشته های قدیم و مطالعات صورت گرفته از انها می توان دریافت که کاشان مرکز باقت فرش و قالی درباری بوده است . این امر توسط شاه عباس کبیر انجام شده است و فرش کاشان را به علت طرح ابریشمین و زباف و نقره باف به دربار کشانده است .

قدیمی ترین قالی ها و فرش کاشان به فرش هایی که بر میگردد که حدودا دویست سیصد سال پیش بافته شده است . فرش کاشان در آن زمان دارای طرح های مختلفی از جمله گرفت و گیر و شکارگاه هستند . فرش کشان که در این طرح ها بافته شده است را برخی منسوب به شهر های مختلف از جمله اصفهان و تبریز و اکثرا نیز آن را به کاشان نسبت می دهند . بعد آز فرش هایی که از انها به عنوان فرش کاشان یاد می شود فرش های پولونز و یا لهستانی اشاره کرد که در کاشان بافت آنها انجام شده و دارای طرح و رنگ سفارشی است .
حدود 130 سال پیش مردی به نام حاج ملا حسن که با دختری از اهالی استان مرکزی امروزی ازدواج کرده بود توانست با باقیمانده پشمهای محصولات وارداتی فرش تولید کند . دومین گروه فرش کاشان که بافته شده است در خانه تاریخی بروجردی ها و طبطبایی ها صورت گرفته است . فرش کاشان امروزه مایه فخر و مباهات ایران است که در موزه های مختلف ایرانی و خارجی قرار گرفته اند و در معرض دید همگان قرار گرفته است . فرش کاشان با طرح های اصیل ایرانی توانسته که صنعت فرش ماشینی و فرش دستبافت ایران را در دنیا زنده نگه داشته است . درباره فرش کاشان باید گفت که استادکار شاهکار قالی معروف شیخ صفی ، استاد مقصود کاشانی است که طبیعتا اهل کاشان بوده است و از تجربه فرش کاشان در بافت آن فرش استفاده کرده است .
بافت قالی شیخ صفی در تبریز به خاطر عدم امنیت در تبریز و شهرهای مرزی که بارها مورد هجوم عثمانی قرار می گرفت و از انجا که شش سال بعد تبریز به دست عثمانی ها افتاد در مورد فرش کاشان که بافت معروف قالی شیخ صفی را بافته تردید هایی وجود دارد . چون اگر کار دست فرش کاشان با گره فارسی صورت می گرفت اکنون باید در موزه ترکیه به جای فرانسه می بود .

فرش ماشینی کاشان از حدود سال 50 آغاز به کار کرد و از آن به بعد فرش ماشینی در میان مردم رواج پیدا کرد . با ورود تکنولوژی به صنعت فرش ، اولین فرش ماشیینی ایران در کارخانجات فرش کاشان توسط دستگاهی به نام ژاکارد تولید شد و در اختیار عموم مردم قرار گرفت . از انجا که فرش کاشان همواره مورد استقبال مردم بود فرش ماشینی کاشان نیز با حضور در بازار توانست به علت شباهت به فرش دستبافت و قیمت مناسب جای خود را در میان خانه های ایرانی باز کند .

ویژگی های فرش کاشان

فرش کاشان اکثرا دارای زمینه لاکی میباشد و عمدتا حاشیه ای سرمه ای رنگ دارد . در برخی فرش ها در حاشیه از رنگ بژ نیز استفاده شده است . دومین ویژگی فرش کاشان این است که دارای رجشمار پایین است . سومین ویژگی مربوط به ترنج فرش کاشان است که دارای ترنج لوزی شکل متمایل به بیشی است .

طرح های رایج فرش کاشان

نقش های متداول به کار رفته در فرش کاشان قالبا مرکبی از طرح های تزیینی است که از یک ترنج مرکزی لوزی شکل مایل به بیضی استفاده شده است و ممکن است این ترنج ها از چند ترنج مختلف که در کنار هم متحد شده اند بوجود آمده باشد . لچک ان نیز با تاثیر از ترنج و حاشیه فرش کاشان بوجود می آید و بافته می شود . ترنج میانی فرش کاشان دارای حالت خاصی مثل ستاره یا شاخه ای است . در حاشیه شما طرح های درشتی را مشاهده می کنید که به صورت دوبرگ در سراسر حاشیه فراگیر شده اند .

رنگ بندی

رنگ قالی بستگی به نقوش استفاده شده در فرش کاشان را دارد . برای مثال رنگ نقوش استفاده شده در قالیهایی که رنگ زمینه انها سفید عاجی هستند می تواند خاکستری ، توتونی ، عاجی ، سیاه ، خرمایی  و قهوه ای باشد . و یا برای مثال فرش کاشان که دارای نقش های هراتی موسوم به مستوفی است ، رنگ های لطیف و ظریف استفاده نمی شود و رنگ ها لطافت لازم را ندارند . این امر در فرش کاشان که جدیدا بافته می شود نیز دیده می شود . در فرش کاشان که به مستوفی مشهور است دو رنگ مسلط دیده می شود که عموما آبی و قرمز هستند . علاوه بر موارد ذکر شده فرش کاشان با پنج رنگ نیز در بازر عرضه می شود و همانطور که از نامش مشخص است در رنگرزی این فرش کاشان فقط پنج رنگ به کاررفته است .

ابعاد فرش کاشان

در حال حاضر اندازه های اصلی بافت فرش ماشینی و فرش دستبافت سه دسته هستند . فرش کاشان 6 متری ، فرش کاشان 9 متری ، فرش 12 متری از این اندازه ها هستند . اما فرش کاشان در ابعاد قلیچه ، کناره ، سجاده و غیره نیز بافته می شود که بسته به سفارش مشتری می تواند اندازه های گوناگون داشته باشد .

وضعیت فعلی فرش کاشان

امروزه به خاطر کم شدن بارندگی در سطح کاشان و اطراف ، گرایش به قالیبافی و فرش کاشان افزایش یافته است . اکنون بیش از 700 واحد فعال به فعالیت در زمینه فرش کاشان مشغول هستند ( البته به غیر از احتساب کارگاه های فرش دستبافت ) . اکنون کاشان به عنوان پایتخت فرش ماشینی ایران شناخته می شود که باعث شده است آوازه آن در ایران و جهان طنین انداز شود . به غیر از فروشگاه های که در سطح شهرستان اقدام به فروش فرش کاشان می کنند فروشگاه های اینترنتی نیز در حال فروش فرش ماشینی کاشان به صورت اینترنتی و آنلاین هستند و این بستر را برای مشتریان فراهم کردند که از راه دور بتوانند فرش کاشان را با کیفیت مناسب انتخاب کنند و ان را درب منزل تحویل بگیرند .